Morfologische ontwikkelingen nevengeulen grote rivieren

In de afgelopen decennia zijn een groot aantal eenzijdig- en tweezijdig-aangetakte nevengeulen langs de Nederlandse grote rivieren aangelegd voor zowel natuurontwikkeling als voor hoogwaterveiligheid. Deze nevengeulen zijn onderdeel van het morfologische proces van de rivier. Door de tijd heen veranderen ze van vorm doordat (zand)deeltjes neerdwarrelen of meegenomen worden door het water.

In een eerdere studie heeft Rijkswaterstaat laten onderzoeken hoe de nevengeulen zich ontwikkelen en of ze nog voldoen aan die eisen waarvoor ze zijn aangelegd. Rijkswaterstaat heeft door het Interreg-project ‘Building with Nature’ onderzoek laten doen naar processen achter deze morfologische ontwikkelingen in de nevengeulen. Dit onderzoek voerde Kragten uit samen met RiQuest en Bureau Stroming.

Door beter begrip van de morfologische processen, geven we inzage in hoe duurzaam geulontwerp eruitziet, wat goede aanlegmethoden zijn en hoe het beheer efficiënt uitgevoerd kan worden. De analyse heeft op twee niveaus plaatsgevonden, namelijk op macro- en mesoniveau.

Met behulp van luchtfotoanalyse, het opstellen van hydrografen en analyse van (WAQUA) stroombeelden is de morfologische activiteit op macroniveau onderzocht. Hieruit bleek dat in vrijwel alle nevengeulen bepaalde sedimentatietrends te zien zijn. Op mesoniveau zagen wij in vrijwel alle geulen morfodynamiek, aangedreven door waterstandfluctuaties (hydrograaf, getij, waterspiegeldaling door langsvarende schepen) en golven (wind- en scheepsgolven). Hierbij was een verbinding te leggen tussen het morfologisch proces en de inrichting van de eenzijdig- en tweezijdig-aangetakte nevengeulen.

De analyses leidden tot adviezen voor inrichting en beheer van nevengeulen. Denk hierbij aan de vorm en locatie van de inlaatconstructie en uitstroomopeningen, hoe de juiste bodemvariatie kan leiden tot beter functioneren van de nevengeul en hoe om te gaan met grootschalige sedimentatie in nevengeulen.

Naast deze adviezen hebben we ook nog voorstellen voor aanvullend onderzoek en monitoring gedaan. Dit zijn adviezen over het monitoren van bodemhoogte, voortzetten van de luchtfotostudies en toewerken naar een sedimentbalans voor het hele Rijntakkensysteem.