Zelfvoorzienende wijken - vol onder het maailveld

In het project ‘Vol onder maaiveld’ wordt gezocht naar integrale oplossingen om tot een betaalbare en toekomstbestendige inrichting van de stedelijke ondergrond te komen.

Onderzoek
Sinds eind 2019 maakt Kragten deel uit van het team Bouw Eigenwijks. Bouw Eigenwijks is de werkgroep voor de uitwerking van het gelijknamige innovatieplan, een samenwerking tussen het Centrum Ondergronds Bouwen en De Bouwcampus. Het Centrum Ondergronds Bouwen werkt aan een langetermijnstrategie voor de ondergrondse infra, waarin de ruimtelijke, bestuurlijke en financiële aspecten een centrale plaats krijgen. Zij doen dit in nauwe samenwerking met De Bouwcampus, een initiatief van Rijkswaterstaat, Rijksvastgoedbedrijf, Bouwend Nederland, TU Delft, de gemeenten Rotterdam en Delft (namens de G4 en de G32 gemeenten). Zowel het Centrum Ondergronds Bouwen als De Bouwcampus zijn gevestigd bij TU in Delft. Dit team gaat uit van zelfvoorzienende wijken en buurten; ze streven naar efficiënt beslag op de ondergrond door een grote mate van onafhankelijkheid.
Het team definieert bouwstenen om te komen tot clusters met een woon- en/of werkfunctie die zelfvoorzienend zijn in het lokaal opwekken/winnen van energie, geschikt voor bestaande en nieuwbouwsituaties. Het doel is dat deze concepten voor heel Nederland toepasbaar zullen zijn.

Bouw Eigenwijks
Maatregelen om de leefomgeving te verduurzamen en aan te passen aan de gevolgen van klimaatverandering, leggen een steeds groter beslag op de beschikbare openbare ruimte, zowel bovengronds als ondergronds. Bovengronds wordt door projectontwikkelaars en pandeigenaren geïnvesteerd in energiebesparende maatregelen, onder andere door het plaatsen van zonnepanelen en warmtepompen. Daarnaast investeren overheden in infrastructuur, zoals de aanleg van wegen, zonneweiden, windparken en maatregelen voor klimaatadaptatie. Ondergronds investeren gemeenten en netbeheerders in de aanleg, de vervanging en het beheer van kabels en leidingen. Omdat beslissers van de bovengrond weinig rekening houden met de gevolgen voor de ondergrond en ook nog ondergronds stoppen wat men bovengronds niet kwijt kan, ontstaat er grote vraag naar ruimte in de ondergrond.

De netwerkbedrijven én gemeenten kunnen dit probleem niet alleen oplossen. De optimale oplossing vraagt om een integrale benadering. Als alle betrokken partijen elkaars belangen begrijpen, dan zijn zij in staat om samen andere keuzes te maken. Dit vereist maximale transparantie in kosten en effecten van de afzonderlijke maatregelen.

Zelfvoorzienende wijken kunnen het beslag op de ondergrond verkleinen. Door bijvoorbeeld energie en water op te slaan, kunnen kabels en leidingen in de ondergrond worden vermeden. De werkgroep ontwikkelt een model dat met de input van de betrokken partijen de totale kosten-baten berekent van maatregelen voor zowel boven als onder het maaiveld. Dit maakt het mogelijk om de totale waarde te optimaliseren. Het model helpt de partijen bij het gezamenlijk afstemmen van de benodigde maatregelen voor duurzame, zelfvoorzienende wijken met kleiner beslag op de ondergrond. Dit model draagt bij aan de verduurzaming, klimaatadaptatie en waarde van wijken en buurten, waarbij de ondergrond minder belast zal gaan worden.